Τα τελευταία χρόνια γίνεται όλο και πιο επιτακτική η ανάγκη καταγραφής των παραδοσιακών γνώσεων και πρακτικών που αναφέρονται σε θεραπευτικές μεθόδους.
Η Εθνοφαρμακολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με την παρατήρηση, προσδιορισμό, περιγραφή και πειραματική έρευνα των συστατικών και των δράσεων των φαρμάκων, φυτικής, ζωικής και ορυκτής προελεύεσεως, που χρησιμοποιήθηκαν από τις τοπικές κοινωνίες.
Κυρίως όμως, η Εθνοφαρμακολογία ασχολείται με τη μελέτη των βιοδραστικών φυτών, που βρίσκουμε στα παραδοσιακά ιατρικά συστήματα των αυτοχθόνων κοινωνιών.
Ποια είναι η Ελληνική Εταιρεία Εθνοφαρμακολογίας
Η Ελληνική Εταιρεία Εθνοφαρμακολογίας είναι επιστημονική εταιρεία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα. Ιδρύθηκε το 1995 από φαρμακοποιούς και έχει μέλη της Φαρμακοποιούς, Γιατρούς και Γεωπόνους.
Σκοπούς της έχει την καταγραφή, μελέτη, διάδοση και ανάπτυξη των παραδοσιακών θεραπειών.
Προκειμένου να επιτευχθούν οι σκοποί αυτοί, η εταιρεία
- οργανώνει επιστημονικά συνέδρια, διαλέξεις και σεμινάρια
- αναπτύσσει δικά της ερευνητικά προγράμματα ή συμμετέχει σε άλλα ήδη εν εξελίξει.
- συμμετεέχει σε διεθνείς εταιρείες με ανάλογο σκοπό.
- εκδίδει έντυπα σε περιοδικό ή μη χρόνο.
Πώς δουλέψαμε μέχρι τώρα
Α. Για μεν την καταγραφή και μελέτη των παραδοσιακών θεραπειών ετοιμάστηκε ένα ερωτηματολόγιο λεπτομερέστατο όπου μπορεί ο ερευνητής να καταγράψει κάθε πληροφορία που αφορά το θεραπευτικό μέσο και τον τρόπο εφαρμογής της θεραπείας. Τέτοιες πληροφορίες είναι ο τρόπος συλλογής, η κατεργασία, ο τρόπος χορήγησης του θεραπευτικού μέσου. Η ακολουθούμενη μέθοδος καταγραφής είναι της «ιστορικής εθνογραφίας». Ιστορικής γιατί ο ερευνητής, χρησιμοποιεί όλες τις ιστορικές πηγές που θα χρησιμοποιούσε ένας ιστορικός για μια ορισμένη εποχή. Αλλά και εθνογραφία γιατί ξεκινάει από την εμπειρική παρατήρηση (εντοπισμός, παρατήρηση, καταγραφή, αποτύπωση, μελέτη) του τόπου και των ανθρώπων και προσπαθεί να δει τα πράγματα συνολικά. Έχουμε σελίδα στο Διαδίκτυο (www.iama.gr/ethno), απ’ όπου μπορείτε να επικοινωνείτε μαζί μας συμπληρώνοντας το ερωτηματολόγιο κλπ.
Β. Για τη διάδοση και ανάπτυξη των παραδοσιακών θεραπειών οργανώθηκαν από τότε ως σήμερα αρκετά σεμινάρια που συνοδεύονταν με διαλέξεις και εθνοβοτανικές εκδρομές σε πολλά μέρη της χώρας μας.
Θεματολογικά οργανώσαμε σεμινάρια
1. Βάσει παθολογιών
α. «Παθήσεις του αναπνευστικού συστήματος-φυτοθεραπευτική προσέγγιση» στην Ηλιούπολη
β. «Παθήσεις του ουροποιητικού συστήματος-φυτοθεραπευτική προσέγγιση» στη Λίμνη Πλαστήρα στην Καρδίτσα, με σύγχρονη βοτανική ξενάγηση στη Θεσσαλική χλωρίδα.
γ. «Παθήσεις πεπτικού συστήματος-φυτοθεραπευτική προσέγγιση» στη Θεσσαλονίκη, με σύγχρονη βοτανική ξενάγηση στον Χορτιάτη.
δ. «Υπέρταση-φυτοθεραπευτική προσέγγιση» Ελικώνας – με σύγχρονη βοτανική ξενάγηση στην Κοιλάδα Μουσών.
ε. «Μυοσκελετικά προβλήματα» Κλασσική και εναλλακτική θεραπευτική αντιμετώπιση στην Κερκίνη Σερρών στις 29-30 Ιανουαρίου 2000.
2. Βάσει δρογών ή συστατικών τους
α. Διήμερο για τους «Μύκητες-μανιτάρια» στο Πήλιο με προσέγγιση βοτανική και θεραπευτική. Ακολούθησε επίσκεψή μας στο φυσικό τους περιβάλλον.
β. Διήμερο για «Φλαβονοειδή-Πηγές και χρήσεις τους» στην Δίρφη.
γ. «Ιχνοστοιχεία» στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων.
δ. Διήμερο για «Βρώσιμα-θεραπευτικά χόρτα» στη Δημητσάνα.
3. Σεμινάριο στις 20-21 Μαρτίου στα Καμένα Βούρλα
Θέμα τα «Ιαματικά ύδατα της Ελλάδας-Εφαρμογές στη θεραπευτική και κοσμητολογία».
Σε αυτό έγινε εκτενής ανάλυση από ειδικούς φαρμακοποιούς, γιατρούς, υδρολόγους κλπ. των ιστορικών και νεότερων επιστημονικών στοιχείων ως προς την διασπορά των ιαματικών πηγών στον Ελλαδικό χώρο και των εφαρμογών των υδάτων τους στη θεραπευτική και την κοσμητολογία (Λουτροθεραπείας, Ποσιθεραπείας και Λασποθεραπείας), καθώς και τη χρήση τους στην ομοιοπαθητική.
4. Επιστημονικό Συμπόσιο Θεόφραστος 2000 Τριήμερο στα Ζαγοροχώρια και την κοιλάδα του Βίκου 17-19 Ιούνιου 2000. Θέμα «Από τους Βικόγιατρους στη σύγχρονη Θεραπευτική».
5. Ανάπτυξη θεματολογίας σχετικά με την «Θεραπευτική και τα φάρμακα στην Αρχαία Ελλάδα» ΑΜΦΙΑΡΕΙΟΝ-ΩΡΩΠΟΣ-ΚΑΛΑΜΟΣ 21-22 Απριλίου 2001.
6. Ιατρικοί Οίνοι «Vina Medicata», 13-16 Σεπτεμβρίου 2001 Νάουσα.
Αλλά δε μείναμε ως εκεί. Αποφασίστηκε κάθε χρονιά να παίρνει το όνομα βοτάνου ή μιας δρόγης που η σημασία τους έχει παίξει ή παίζει ακόμα ιδιαίτερο ρόλο στην παραδοσιακή θεραπευτική στη χώρα μας αλλά και στην οικονομία γενικότερα.
Έτσι ονομάστηκε το 1996 σαν Χρονιά του Λαδάνου. Βρεθήκαμε στην Κρήτη στο Μπαλί, όπου έγινε παρουσίαση του φυτού (Λαδανιά) και της δρόγης του (Λάδανου) που μελετήθηκαν από βοτανικής, χημικής, θεραπευτικής και κοσημοτολογικής πλευράς και παρακολουθήσαμε τον παραδοσιακό τρόπο συλλογής του λαδάνου από τους λαδανιάρηδες σε πλαγιά έξω από τις Σίσσες.
Ονομάσαμε το 1997 σαν Χρονιά της Μαστίχας. Επισκεφθήκαμε τη Χίο στο Παγκόσμιο Συνέδριο Μαστίχας και μελετήσαμε τις εκαιρετικές χρήσεις της στη θεραπευτική και τις εφαρμογές της στην κουζίνα.
Είδαμε τον σχίνο και ενημερωθήκαμε για τον τρόπο συλλογής και επεξεργασίας της ρητίνης.
Ονομάσαμε τη χρονιά του 1998 σαν Χρονιά του Κρόκου, αφιερωμένη στα στίγματα του πανέμορφου αυτού φυτού. Επισκεφτήκαμε τις εγκαταστάσεις του φιλοπρόοδου Συνεταιρισμού Κροκοπαραγωγών στον Κρόκο Κοζάνης και μελετήσαμε τον τρόπο κατεργασίας της δρόγης.
Η χρονιά του 1999 ήταν αφιερωμένη στο Τσάι του Βουνού. Διημερίδα πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο 1999 στο Περτούλι Τρικάλων με θέμα «Το τσάι του βουνού (Καλλιέργεια, συλλογή, συστατικά, παραδοσιακές χρήσεις κλπ.)»
Η χρονιά του 2000 ήταν αφιερωμένη στην Ελιά και πραγματοποιήθηκε, σε συνεργασία με το Φαρμακευτικό Σύλλογο Λέσβου, ελδήλωση στην Αγ. Παρασκευή και Πολυχνίτο Λέσβου στις 4 και 5 Νοεμβρίου 2000 με θέμα «Η Ελιά στη θεραπευτική από την αρχαιότητα μέχρι τις μέρες μας».
Το 2001 Χρονιά της Αμπέλου. Πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο ΒΕΡΜΙΟΝ στη Νάουσα τριήμερη εκδήλωση με θέμα τους ιατρικος οίνους Vina Medicata από 13 μέχρι 16 Σεπτεμβρίου 2001. Επίσης, σε συνεργασία με τον Πολιτιστικό και Καλλιτεχνικό Όμιλο Ελλήνων Φαρμακοποιών (ΠΟ.Κ.Ο.Ε.Φ.) πραγματοποιήθηκε επιστημονικό και πολιτιστικό συμπόσιο στην αίθουσα συνεδριάσεων Μουσείου Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών (Παλιό Πανεπιστήμιο) με θέμα: Σωκράτης και Κώνειο.
Το 2002 Χρονιά της Apis Mellifera στην Άρτα 22 έως 24 Ιουνίου πραγματοποιήθηκε εκπαιδευτικό τριήμερο για τα προϊόντα της μέλισσας. Στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών το Σεπτέμβριο καθηγήτριες από την Αγγλία και την Γιουγκοσλαβία ανέπτυξαν σε φυτοθεραπευτική ημερίδα θέματα σχετικά με τις αλληλεπιδράσεις συστατικών των δρογών, καθώς και για τη χρήση τους σαν αντιοξειδωτικά φάρμακα.
Το 2003 Χρονιά του Citrus, πραγματοποιήθηκε στο Ναύπλιο 15-16 Φεβρουαρίου διημερίδα για τα Εσπεριδοειδή στην Υγεία και Ομορφιά. Στις 21 και 22 Ιουνίου οργανώθηκε, σε συνεργασία με τον Φ.Σ. Ξάνθης, διημερίδα με θέμα: «Τα προβιοτικά φάρμακα στην πρόληψη-αντιμετώπιση ασθενειών». Στη Νεμέα, σε συνεργασία με τους Φαρμακευτικούς Συλλόγους Κορινθίας και Αργολίδας, πραγματοποιήθηκε διημερίδα με θέμα «Δρόμοι του κρασιού της Νεμέας».
Το 2004 ονομάστηκε Χρονιά του Έρωντα (δίκταμο) και πραγματοποιήθηκε στις 26 και 27 Ιουνίου εκδήλωση στην Κρήτη με θέμα «Σπουδή στο ερωντοβότανο (Δίκταμο)». Φαρμακοποιοί, γιατροί, γεωπόνοι απ’ όλη την Ελλάδα βάδισαν στον Γιούχτα και μελέτησαν από κοντά το βότανο που για να το μαζέψεις χρειάζεται να περάσεις «του έρωντα τα πάθη». Καθηγητές Πανεπιστημίου και ειδικοί επιστήμονες ανέπτυξαν θέματα σχετικά με την ιστορία του, τις δράσεις, τις εφαρμογές στην παραδοσιακή αλλά και στη σύγχρονη θεραπευτική. Παράλληλα, η Ε.Ε.Ε., με έπαθλο € 1.000, βράβευσε την καλύτερη εργασία φοιτητή για το δίκταμο. Στις 25 και 26 Σεπτεμβρίου 2004 οργανώθηκε, σε συνεργασία με τον Φ.Σ. Ζακύνθου, διημερίδα στη Ζάκυνθο με θέμα «Φάρμακα από τη Θάλασσα».
Το Φεβρουάριο του 2005 πραγματοποιήθηκε στη Συνεδριακή Αίθουσα του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου ημερίδα με θέμα «Σύγχρονα φάρμακα από φυσικές πρώτες ύλες» και ομιλητή τον κο Μιτάκη Μανώλη, φαρμακοποιό. Το 2005 ονομάστηκε Χρονιά του Φασκόμηλου και πραγματοποιήθηκε στις 25 και 26 Ιουνίου εκδήλωση στη Ζαγορά Πηλίου με θέμα «Φασκόμηλο το Ελληνικό». Στος 27, 28 και 29 Οκτωβρίου 2005 πραγματοποιήθηκε στην Καστοριά εκδήλωση με θέμα «Βρώσιμα και Θεραπευτικά Μανιτάρια», σε συνεργασία με τον Φ.Σ. Καστοριάς και τον Σύλλογο «Μανιταρόφιλοι Δυτικής Μακεδονίας».
Το 2006 αποφασίστηκε «Δρόγη της Χρονιάς» να είναι το Θυμάρι και έγινε εκδήλωση στις 14 και 15 Μαΐου 2006 στην Άνδρο με αυτό το θέμα. Επίσης, στις 16 και 17 Σεπτεμβρίου πραγματοποίθηκε στη Χίο διημερίδα με θέμα: «Μαστίχα Χίου. Νεώτερα επιστημονικά δεδομένα».
Το 2007 έλαβε χώρα στις 17 Μαρτίου ημερίδα με θέμα «Τα Ω-3 λιπαρά οξέα» στη Συνεδριακή Αίθουσα του Πανελληνίου Φαρμακευτικού Συλλόγου. Το διήμερο 9-10 Ιουνίου διοργανώσαμε εκδήλωση στο Λιτόχωρο με θέμα «Τα είδη του γένους Hypericum», με τη συνεργασία του Φ.Σ. Πιερίας, όπου βραβεύτηκε η καλύτερη εργασία φοιτητή για το υπερικό. Στις 17-18 Νοεμβρίου οργανωθηκε διημερίδα με θέμα «Πνεύματα και αποστάγματα» στην Όσσα Βερτίσκου, με τη συνεργασία του Φ.Σ. Θεσσαλονίκης.
Το 2008 η Ε.Ε.Ε., με τη συνεργασία του Φ.Σ. Μαγνησίας, διοργάνωσε διημερίδα στο Βόλο στις 24-25 Μαΐου με θέμα «Παθήσεις του ήπατος και φυτοθεραπευτική αντιμετώπισή τους», ενώ στις 15 και 16 Νοεμβρίου στις Σέρρες έγινε εκδήλωση με θέμα «Spirulina: Εισαγωγή στα super foods», με τη συνεργασία του Φ.Σ. Σερρών.
