Η επιστημονική εξέλιξη στον χώρο της ιατρικής και της φαρμακευτικής ανέδειξε την σπουδαιότητα της διατροφής, και ειδικότερα των θεραπευτικών συστατικών στην πρόληψη, αντιμετώπιση και θεραπεία ασθενειών καθώς στην βελτίωση της ποιότητας ζωής ανθρώπων με προβλήματα υγείας.
Στις ημέρες μας γίνεται λόγος για ολιστική αντιμετώπιση της υγείας με προσδιορισμό των παραμέτρων του τρόπου ζωής, που είναι σημαντικοί για την ενίσχυση του οργανισμού σφαιρικώς, τόσο σε επίπεδο σωματικής ευεξίας όσο και σε εκείνο της ψυχικής, συναισθηματικής και πνευματικής σταθερότητας και ισορροπίας. Γνωρίζοντας τους μοριακούς μηχανισμούς των διαταραχών και των ασθενειών καθώς επίσης και τις βιολογικές και βιοχημικές βάσεις της εύρυθμης λειτουργίας του οργανισμού, είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τι χρειάζεται ένας άνθρωπος, για να μειωθούν οι πιθανότητες εμφάνισης δυσλειτουργιών και κατ’ επέκτασιν νόσων. Ουσιαστικώς υπάρχει η δυνατότητα να ξέρουμε τις παρεμβάσεις που χρειάζεται να κάνει ένα άτομο, για να είναι υγιής και να λειτουργεί βιολογικώς σωστά.
Ο κάθε οργανισμός εμπεριέχει στο γενετικό υλικό του το DNA, πληροφορίες για τα δομικά του συστατικά και τις λειτουργίες του αλλά και κάποια μηνύματα, τα οποία φανερώνουν την τάση του για εμφάνιση δυσλειτουργιών και ευαισθησιών σε διάφορους παράγοντες. Συνεπώς, στην γενετική κληρονομιά των ανθρώπων εμπεριέχονται ουσιαστικά γονίδια, που η έκφρασή τους οδηγεί σε παθολογίες και παρεκκλίσεις από την σωστή λειτουργία του οργανισμού, υπονομεύοντας έτσι την υγεία. Επομένως, εκτός από εξωγενείς παράγοντες, τις συνθήκες ζωής, η υγεία μπορεί να διαταραχθεί από την «εσωτερική πληροφόρηση» την έκφραση «κακών γονιδίων», δηλαδή την κληρονομική τάση που έχουν κάποιοι οργανισμοί για κάποιες παθολογίες καθώς επίσης και από την δυσκολία και τα εμπόδια στην έκφραση «καλών γονιδίων», που καταστείλουν την δημιουργία καταστάσεων, οι οποίες οδηγούν σε παθολογία. Γίνεται, λοιπόν, κατανοητό, ότι η διατροφή και ο τρόπος ζωής είναι υψίστης σημασίας για να λειτουργεί σωστά και ισορροπημένα ο οργανισμός αλλά και να έχει σωστή άμυνα σε νοσογόνους παράγοντες, να εμποδίσει την έκφραση των «κακών» γονιδίων και να διευκολύνει την έκφραση των «καλών» γονιδίων.
Η παρέμβαση, που μπορεί να κάνει ένας άνθρωπος, για να έχει καλή υγεία, ευεξία και καλή απόδοση, είναι η βελτίωση της καθημερινότητάς του, τρώγοντας σωστά, αθλούμενος ή ασκούμενος, έχοντας συνήθειες που βοηθούν την σωματική και πνευματική εξέλιξη, αποφεύγοντας τις καταχρήσεις. Στην εποχή μας η ποιότητα των τροφίμων είναι μειωμένη και πολλές φορές αμφιβόλου προελεύσεως, με προσμίξεις ουσιών που μπορεί δυνητικώς να έχουν βλαπτική δράση. Επίσης, ο σύγχρονος τρόπος ζωής οδηγεί στο να μην τρεφόμαστε σωστά, ποιοτικώς και ποσοτικώς, επιλέγοντας προπαρασκευασμένη τροφή, που, πέρα από θρεπτικώς μειωμένη παροχή στον οργανισμό, περιέχει ουσίες όπως τα βιομηχανικά λιπαρά «trans», που ενοχοποιούνται για τοξική δράση και αποτελούν προδιαθεσιακό παράγοντα για ασθένειες.
Συνοψίζοντας, καθίσταται εμφανές, ότι τα θρεπτικά συστατικά, που υπάρχουν στις τροφές, βοηθούν στην καλή λειτουργία του οργανισμού αλλά και στην αποτροπή καταστάσεων, που προκαλούν ανισορροπίες. Τα συμπληρώματα διατροφής είναι ένα μέσο, το οποίο μπορεί να βοηθήσει, λοιπόν, στην προαγωγή της υγείας αλλά και στην πρόληψη, αντιμετώπιση διαταραχών και ασθενειών ακόμα και σε συνδυασμό με την φαρμακευτική αγωγή. Δεδομένου, ότι ο κυτταρικός πληθυσμός (εκτός του κεντρικού νευρικού συστήματος) ανανεώνεται κάθε τρείς μήνες, καταναλώνοντας ένα συμπλήρωμα διατροφής για τρείς με έξι μήνες οι νέοι κυτταρικοί πληθυσμοί μεγαλώνουν με την ευεργετική δράση των συμπληρωμάτων, μειώνοντας τα ελλείματα σε βιταμίνες, μέταλλα, ιχνοστοιχεία και ένζυμα. ‘Ετσι βελτιώνονται ο μεταβολισμός, η ενεργειακή απόδοση και η αντιοξειδωτική ικανότητα και η γονιδιακή έκφραση του κυττάρου, με αποτέλεσμα την εξομάλυνση των λειτουργιών και των οργάνων του σώματος. Μπορούν να συνδυαστούν και με άλλες θεραπείες και φάρμακα, βελτιώνοντας την αποδοτικότητά τους και μειώνοντας τις παρενέργειές τους. Επίσης, ενισχύουν την αντίσταση και την άμυνα του οργανισμού, αυξάνοντας την δυνατότητα για ανάρρωση από επεμβάσεις ή «βαριές» θεραπείες.
Ο οργανισμός έχει την τάση της αυτοθεραπείας εκτός από καταστάσεις, όπου χρόνιες παθήσεις μη αναστρέψιμες επιβαρύνουν την άμυνα. Τα συμπληρώματα διατροφής προσφέρουν το κατάλληλο θρεπτικό υπόστρωμα, ώστε να λειτουργήσουν επαρκώς και αποτελεσματικώς οι μηχανισμοί αυτοϊασης. Με αυτόν τον τρόπο αποτρέπουν καταστάσεις, όπου τα θρεπτικά συστατικά σε έναν οργανισμό δεν επαρκούν. Όταν υπάρχει έλλειμμα σε διατροφικά συστατικά, αυτά καταμερίζονται από τον οργανισμό με προτεραιότητα την εξασφάλιση των άμεσων ζωτικών λειτουργιών, όπως την παραγωγή ενέργειας εις βάρος πιθανώς λειτουργιών, οι οποίες μακροπρόθεσμα είναι σημαντικές στην διατήρηση της υγείας.
Τα συμπληρώματα διατροφής, που κυκλοφορούν, περιέχουν δύο μεγάλες κατηγορίες συστατικών:
ΣΥΣΤΑΤΙΚΑ ΜΕ ΑΜΙΓΩΣ ΘΡΕΠΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ: Πρόκειται για συστατικά, που περιέχονται στην διατροφή μας απαραιτήτως για την διατήρηση της ζωής. Με την σειρά τους τα συγκεκριμένα συστατικά μπορούν να χωριστούν σε δύο υποκατηγορίες.
Τα μακροδιατροφικά, τα οποία περιλαμβάνουν τις πρωτεϊνες τους υδατάνθρακες και τα λιπαρά και έχουν θερμιδική αξία.
Τα μικροδιατροφικά, στα οποία περιέχονται οι βιταμίνες, τα μέταλλα τα ιχνοστοιχεία, τα αντιοξειδωτικά, τα προβιοτικά, φυτικές ίνες κ.ά..
ΦΥΤΟΧΗΜΙΚΑ: Αποτελούν χημικές ενώσεις, οι οποίες υπάρχουν στα φυτικά τρόφιμα. Οι ουσίες δεν θεωρούνται θρεπτικά συστατικά, δηλαδή ουσίες απαραίτητες για την διατήρηση της ζωής, αλλά έχουν φυσιολογική επίδραση στον οργανισμό. Το διατροφικό τους ενδιαφέρον έγκειται στο γεγονός, ότι μπορούν να συμβάλλουν στην μείωση του κινδύνου χρονίων ασθενειών όπως ο καρκίνος, οι καρδιοπάθειες, ο σακχαρώδης διαβήτης, η νόσος Αλτσχάϊμερ, ο καταρράκτης του ματιού, η λειτουργική φθορά λόγω ηλικίας. Αποτελούν την βάση της φυτοθεραπείας και των εναλλακτικών θεραπειών και περιέχονται στα βότανα, στα φρούτα, στα λαχανικά.
Οι φυτοχημικές ουσίες έχουν φυσιολογική δράση που αναστέλλει την γήρανση των κυττάρων, παίζουν σημαντικό ρόλο βοηθώντας στη δράση των ενζύμων αποτοξίνωσης, δεσμεύουν τις καρκινογόνες ουσίες στο πεπτικό σύστημα εμποδίζοντας την διασπορά τους, βοηθούν στον μηχανισμό επιδιόρθωσης των κυττάρων.
Τα τελευταία χρόνια η αύξηση της επιστημονικής γνώσης και της κλινικής εμπειρίας στον χώρο των συμπληρωμάτων διατροφής οδήγησε στην εισαγωγή ενός καινούργιου όρου για να περιγράψει κλάδο στο χώρο της φαρμακευτικής nutraceutical ο οποίος προέρχεται από την σύνθεση των λέξεων nutrition (διατροφή) και pharmaceutical ( φαρμακευτικό). Η έννοια nutraceutical εισήχθηκε από τον Στήβεν Ντεφελάις το 1989, σύμφωνα με τον οποίο nutraceutical είναι κάθε ουσία, η οποία, αποτελεί τροφή ή μέρος τροφής, που παρουσιάζει θετική επίδραση στην υγεία, ακόμη και στην πρόληψη και αντιμετώπιση νόσων. Το υπουργείο αγροτικής ανάπτυξης της Μ. Βρετανίας, με την σειρά του, αποδέχτηκε την έννοια και το όρισε ως η τροφή, που έχει ενσωματωμένα συστατικά, για να δώσουν μια ειδική ιατρική ή φυσιολογική θετική επίδραση στον οργανισμό πέρα από εκείνη της αμιγώς θρεπτικής. Η Ευρωπαϊκή ΄Ενωση θέσπισε νόμο και κατηγοριοποίησε ως διατροφικό συστατικό την ουσία που συμβάλλει στην διατήρηση της υγείας των ιστών και των οργάνων. Αν, όμως, ένα συστατικό της διατροφής μπορεί να επιδείξει ότι έχει τροποποιητική δράση σε μία ή περισσότερες φυσιολογικές διαδικασίες του οργανισμού θεωρείται κάτι ανάμεσα σε τροφή και φάρμακο και περιγράφεται με τον όρο nutraceutical.
Έτσι καταλήγουμε, ότι nutraceutical μπορεί να οριστεί ως φάρμακο για δύο λόγους:
- Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για πρόληψη, αντιμετώπιση και θεραπεία μιας διαταραχής ή ασθένειας.
- Μπορεί να χορηγηθεί, με σκοπό να διορθώσει, εξομαλύνει, ή να τροποποιήσει φυσιολογικές λειτουργίες του ανθρώπινου οργανισμού.
Η διατροφή, η άσκηση, ο σωστός τρόπος ζωής αποτελούν «ναυαρχίδες» της καλής υγείας. Τα συμπληρώματα διατροφής προσφέρουν μία λύση σημαντική στην εποχή μας όπου το άγχος, οι συνθήκες ζωής, η μόλυνση επιβαρύνουν την καθημερινότητά μας. Ενισχύουν τον οργανισμό, παρέχουν ευεξία, καλή διάθεση, αντοχή, προστατεύοντας από νοσογόνους παράγοντες. Αποτελούν ένα κομμάτι, που χρειάζεται ο σύγχρονος άνθρωπος για την ενίσχυση της υγείας του.
Χαλίτσιος Χρήστος
Φαρμακοποιός
Μέλος Φ.Σ. Κιλκίς
