Τα φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται στην θεραπευτική από τα αρχαία χρόνια. Τα βότανα αποτελούσαν την κύρια πηγή συστατικών για την παρασκευή ιαμάτων για την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας.
Με την δημιουργία και την ανάπτυξη της φαρμακευτικής χημείας το κέντρο βάρους της παρασκευής θεραπευτικών σκευασμάτων μετατοπίστηκε από την φύση στο εργαστήριο.
Πλέον τα περισσότερα φάρμακα παράγονται με διαδικασίες συνθετικής χημείας. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον για τα βότανα αναθερμάνθηκε με την αυξανόμενη ενημέρωση του κόσμου για την φυτοθεραπεία. Στις μέρες μας υπάρχει μεγάλη μερίδα του πληθυσμού που επιδιώκει την αντιμετώπιση προβλημάτων υγείας με φυσικά μέσα.
Τα βότανα λαμβάνονταν για αντιμετώπιση διαταραχών και ασθενειών με βάση εμπειρικών παρατηρήσεων. Στην εποχή μας με την εξέλιξη της επιστήμης συσσωρεύτηκε μεγάλος όγκος γνώσης για τις βιολογικές δράσεις και για τις θεραπευτικές ενδείξεις των φαρμακευτικών φυτών. Τα τελευταία χρόνια η επιστημονική κοινότητα έχει στρέψει το ενδιαφέρον της σε ένα συγκεκριμένο μπαχαρικό τον κουρκουμά.
Στον επιστημονικό τύπο δημοσιεύονται συνεχώς έρευνες που αποδεικνύουν τις ευεργετικές και θεραπευτικές του ιδιότητες σε σημείο να του έχουν προσάψει τον χαρακτηρισμό βόμβα υγείας (Turmeric), χρησιμοποιείται στην Ασία, κυρίως στην Ινδία και στην Κίνα εδώ και χιλιετίες μέσα στο Κάρυ. Ονομάζεται επίσης και «κρόκος της Ινδίας» από το πορτοκαλοκίτρινο χρώμα του.
Από όλα τα μπαχαρικά του τραπεζιού είναι το λιγότερο γνωστό, αλλά πρόκειται για ένα καρίκευμα που χρησιμοποιείται από τους ανατολίτικους πολιτισμούς εδώ και 6.000 χρόνια ως χρωστικός παράγοντας, καλλυντικό και ως φυτικό φάρμακο. Μάλιστα η ύπαρξή του πιστοποιείται από γραπτά 2000 ετών.
Ο Marco Polo διηγώντας τα ταξίδια του στην Κίνα, περιγράφει τον κουρκουμά του 13ο αιώνα. Ο κουρκουμάς με επιστημονική ονομασία Curcuma longa (κουρκουμη η μακρα) ή Curcuma domestica (κουρκούμη η οικιακή) είναι ένα ριζωματοειδές πολυετές φυτό, που ανήκει στην οικογένεια των Ζιγγιβεροειδών (Zingiberaceae).
Σήμερα χρησιμοποιείται στην μαγειρική και αποτελεί συστατικό του μίγματος κάρυ. Επιπλέον βρίσκεται στην μουστάρδα και συμμετέχει στον χρωματισμό κάποιον βουτύρων και τυριών.
Ο κουρκουμάς αποτελείται απο πολλά συστατικά. Κύρια βιοδραστική ουσία που αποδίδονται ο ευεργετικές του δράσεις είναι η κουρκουμίνη, η οποία αντιπροσωπεύει το 90% των κουρκουμινοειδών. Η κουρκουμίνη έχει γίνει αντικείμενο ενός τεράστιου αριθμού επιστημονικών μελετών.
Είναι μια φυσική χρωστική ουσία και έχει την ιδιότητα να αναστέλλει τις φλεγμονώδεις αποκρίσεις του οργανισμού. Χημικώς είναι μια φαινόλη και ασκεί σε μοριακό επίπεδο αντιοξειδωτική δράση. Αποτρέπει τις χρόνιες φλεγμονές και έχει αποδειχθεί οτι επηρεάζει την έκφραση 700 γονιδίων.
ΧΡΗΣΕΙΣ ΚΟΥΡΚΟΥΜΑ
Με βάση την αντιοξειδωτική του δράση και την ικανότητα να τροποποιεί τη φλεγμονώδη απάντηση έχουν διεξαχθεί πολλές μελέτες προκειμένου να αποσαφινιστεί το ευεργετικό όφελος για την υγεία. Σύμφωνα με τα ευρήματα ο κουρκουμάς έχει οφέλη για την υγεία για τις εξής καταστάσεις:
- Σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου
- Αρθρίτιδα
- Ελκώδη κολίτιδα
- Βοηθητικό της πέψης
- Βελτιωτικό πληγών, έλκων, εκζεμάτων
Δεδομένου οτι η φλεγμονή παίζει σημαντικό ρόλο στις χρόνιες ασθένειες, οι ερευνητές μελετούν το κατα πόσο οι αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες της κουρκουμίνης θα μπορέσουν να προσφέρουν βοήθεια σε ασθενείς.
Έτσι αυτήν την στιγμή μελετάται το δυνητικό όφελος του κουρκουμά σε ανθρώπους που πάσχουν απο νευροεκφυλιστικές νόσους (άνοια, Αλτζχάιμερ, Πάρκινσον), καρδιοπάθειες, ασθένεις των πνευμόνων, αυτοάνοσα νοσήματα (σκληρυνση κατα πλάκας, λύκο, σκληροδερμία) και όγκους.
Υπάρχουν τέλος ενδείξεις οτι η κουρκουμίνη μειώνει την χοληστερίνη, προστατεύει το ήπαρ και ενισχύει το στομάχι κατά των οξέων. Επίσης μειώνει τα αέρια και το φούσκωμα και βελτιώνει την πέψη. Είναι χολαγωγός βοηθώντας στην παραγωγή χολής.
ΑΣΦΑΛΕΙΑ
Ο κουρκουμάς θεωρείται ασφαλές ως συμπλήρωμα διατροφής. Τα άτομα με ιστορικό γαστρίτιδας πεπτικού έλκους και χολολιθίασης πρέπει να συμβουλευτούν τον ιατρό τους πριν κάνουν χρήση του βοτάνου. Σε ανθρώπους με διαβήτη χρειάζεται προσοχή καθώς είναι δυνατόν να προκληθεί υπογλυκαιμία σε συνδυασμό με αντιδιαβητικά φάρμακα.
Δεν πρέπει να λαμβάνεται απο εγκύους και θηλαζουσες. Επίσης οι άνθρωποι που λαμβάνουν αντιπηκτική αγωγή θα πρέπει να αποφεύγουν την λήψη κουρκουμά διότι ενισχύει την δράση των φαρμάκων. Ο κουρκουμάς ως τρόφιμο δεν είναι πολύ πλούσιος στο ενεργό συστατικό του την κουρκουμίνη. Συνεπώς για να έχει ευεργετικό αποτέλεσμα χρειάζεται η κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων.
Τα συμπληρώματα διατροφής και κυρίως τα τιτλοδοτημένα εκχυλίσματα περιέχουν μεγάλες ποσότητες κουρκουμίνης ικανές να έχουν ευεργετικό όφελος για την υγεία. Εντούτοις υπάρχει το μειονέκτημα ότι ο κουρκουμάς δεν αφομοιώνεται εύκολα από τον οργανισμό, δεν έχει δηλαδή υψηλή βιοδιαθεσιμότητα. Επιπλέον δεν μένει αρκετό χρόνο στον οργανισμό λόγω της χαμηλής διαλυτότητας.
Τα τελευταία χρόνια σχεδιάστηκαν συμπληρώματα διατροφής όπου η κουρκουμίνη, είναι ενσωματωμένη σε υδατοδιαλυτά νανο-μόρια, τα μίκυλλα εξασφαλίζοντας έτσι υψηλή απορροφησιμότητα και παρατεταμένη παρουσία στον οργανισμό ώστε να ασκηθεί η βιολογική δράση.
Η φυτοθεραπεία στην εποχή μας κερδίζει πολλούς οπαδούς. Αρκετοί άνθρωποι χρησιμοποιούν βότανα για να βελτιώσουν την υγεία τους. Ο κουρκουμάς είναι ένα μπαχαρικό που η επιστημονική έρευνα ανακαλύπτει συνεχώς νέες ευεργετικές δράσεις για τον οργανισμό. Αποτελεί ένα σημείο αναφοράς του φυτικού βασιλείου λόγω των πολλαπλών θετικών επιδράσεων για την υγεία.
Χαλίτσιος Χρήστος
Φαρμακοποιός
Μέλος Φ.Σ. Κιλκίς
